Nằm ở vị trí số 1 những đầu sách được đọc nhiều nhất tuần trên thế giới trong một khoảng thời gian dài cho đến hiện tại và là Best Fiction book của Goodreads năm 2020, sẽ là lẽ đương nhiên khi Thư viện nửa đêm được đặt nhiều kỳ vọng. Ngoài những thành tích đáng nể ấy thì biên tập viên của cuốn sách cũng rất thành công trong việc tóm tắt câu chuyện của nhân vật chính theo cách mà ai đọc cũng sẽ ít nhiều đồng cảm vì thấy mình trong đó.
Và mình, không ngoại lệ, cũng đầy háo hức khi cầm lên chiếc Kindle và lật mở những trang đầu tiên, với mong đợi cuốn tiểu thuyết sẽ là một mảnh ghép hoàn hảo cho một cuối tuần thảnh thơi nhưng vẫn năng suất.
Thư viện nửa đêm xoay quanh câu chuyện về Nora Seed, một cô gái đang trong độ tuổi 30 và sở hữu một cuộc sống mà cô cho rằng không thể vô nghĩa và vô dụng hơn. Chẳng một ai cần đến cô, từ người bố và cậu em trai bị cô làm cho thất vọng, người chủ cửa hàng không còn muốn chi thêm một đồng nào để tiếp tục thuê cô, người hàng xóm già không còn cần cô giúp lấy đơn thuốc, thậm chí cả con mèo cô nuôi cũng bị người ta đâm chết – tất cả dường như chỉ nhấn mạnh thêm sự thật rằng không ai cần đến hay muốn ở bên cạnh cô – và cô, ngược lại, cũng chẳng thể trở nên có ích hay làm những người cô yêu thương hạnh phúc.
Vậy là Nora quyết định chết. Nhưng rồi thay vì đạt được điều mình muốn thì Nora lại lạc vào Thư viện nửa đêm, nơi được giới thiệu là tồn tại giữa sự sống và cái chết, nơi chứa đựng tất cả những cuộc đời đáng lẽ/có thể xảy ra của cô từ trước đến giờ. Và Nora có thể trải nghiệm tất cả những cuộc đời đó.
Hành trình sống thử vô số phiên bản khác nhau của cuộc đời mình khiến Nora bớt đi những nuối tiếc và hiểu ra nhiều bài học, nhưng ngay cả trong những cuộc đời tưởng như là hoàn hảo và đáng sống nhất thì cô vẫn không cảm nhận được sự trọn vẹn và cái cảm giác “mình thuộc về nơi này” không bao giờ đến, dù cô biết đó là cuộc sống mình hằng mong mỏi. Có điều gì đó vẫn khiến Nora quay lại Thư viện nửa đêm và mong muốn được kết thúc cuộc đời mình. Vì cuối cùng cô vẫn làm một ai đó thất vọng, vẫn không thể giữ được những người thân yêu bên cạnh mình, và vẫn trải qua những đau đớn, tuyệt vọng, cô đơn, nuối tiếc như trong chính cuộc đời gốc cô từng sống.
Và rồi Nora nhận ra vấn đề thật sự.
Đôi khi chuyện không nằm ở việc ta đang sống một cuộc sống như thế nào, mà là ta đang nhìn nhận cuộc sống ấy ra sao. (câu gốc trong bản Tiếng Anh là It’s not what you look at that matters, it’s what you see.) Những điều còn mơ hồ là những khả năng vô tận. Những nỗi đau và mất mát giúp ta trân trọng cuộc sống và trưởng thành hơn. Việc khám phá và trải nghiệm những điều vô tận làm ta nhận ra giá trị cốt lõi ta luôn hướng về là gì. Và dù chuyện gì đang diễn ra thì bầu trời vẫn xanh và trải dài đến vô tận, và ta luôn có một ngày mai với những điều chưa biết.
While we are alive we always contain a future of multifarious possibility.
Thư viện nửa đêm thành công trong việc lồng ghép những bài học cuộc sống và các luận điểm triết học vào trong hành trình khám phá bản thân và tìm lại mình của Nora Seed, qua đó thể hiện một góc nhìn đa chiều về cuộc sống và cách ta có thể nhìn cuộc đời mình qua những lăng kính khác nhau. Đây là một tác phẩm mang tính chữa lành (healing) cao với cách kể chuyện nhẹ nhàng nhưng vẫn đủ cuốn hút, các nhân vật được phác họa rõ nét và đều sở hữu câu chuyện của riêng mình, tính logic trong mạch truyện cũng được đảm bảo và không quá rối rắm.
Mình ấn tượng với cách Matt Haig phát triển câu chuyện trong tác phẩm này và cách anh để Nora trải nghiệm những cuộc đời lần lượt từ những phiên bản hiển nhiên và có lẽ nhiều người đọc cũng tưởng như Nora mong muốn nhất đến những phiên bản chứa đựng giá trị cốt lõi và sâu sắc hơn mà từ đầu đã bị che lấp bởi những chồng hối tiếc. Việc tiếc nuối vì không làm một điều gì đó sẽ luôn xảy đến với bất kỳ ai chừng nào họ còn sống, và đó là điều không thể tránh khỏi bởi ta không thể nào làm hết tất cả những gì ta muốn và trở thành tất cả các phiên bản ta (và người khác) muốn ta trở thành.
Nhưng vậy thì mới là sống. Như Nora đã rút ra được sau hành trình trải nghiệm đủ các cung bậc cảm xúc ấy thì
Liệu rằng từ giờ mình sẽ được giải thoát khỏi những đớn đau, tuyệt vọng, khó khăn, cô đơn hay trầm cảm? Không.
Nhưng mình có muốn tiếp tục sống không? Có. Ngàn lần có.
(bản mình tự dịch từ nguyên gốc Tiếng Anh)
Mình chấm Thư viện nửa đêm 4/5 sao trên Goodreads, vì tuy cuốn tiểu thuyết khá trọn vẹn về mọi mặt thì nó vẫn còn thiếu một chút gì đó để thực sự chạm đến mình. Tuy vậy đây vẫn là một tác phẩm đáng đọc và sẽ là lựa chọn không tồi cho những bạn đọc ưa dạng tiểu thuyết viễn tưởng pha chút huyền ảo.
Van Writes This 